Na podstawie jakich częstotliwości występowania skutków ubocznych?

Słowa narracyjne dotyczące częstotliwości występowania efektów ubocznych są określone przez Radę Międzynarodowych Organizacji Nauk Medycznych. Patrz slajd 10 niniejszej prezentacji na ten temat . Jak wykazano, “Bardzo częste” oznacza równe lub większe niż 10% [pacjentów badanych na ten lek]. “Powszechny” lub “częsty” oznacza więcej niż 1%, ale mniej niż 10%. “Niezwykły” lub “rzadki” oznacza między 1 na 1,000 a 1%. Rzadki" oznacza równy lub większy niż 1 na 10 000, ale mniejszy niż 1 na 1 000. Bardzo rzadki oznacza mniej niż 1 na 10,000.

Z kolei dla konkretnych leków powyższe wskaźniki pochodzą nie od lekarzy, lecz od wyspecjalizowanych statystyków badań klinicznych prowadzących badania kliniczne takich leków. Badania kliniczne prowadzone są poprzez rozdzielenie pacjentów na co najmniej dwie grupy. Jedna grupa kontrolna zajmuje się tylko placebo. Grupa testowa przyjmuje lek. Ten rodzaj badań nazywany jest czasem randomizowanym, podwójnie ślepym badaniem kontrolnym placebo. Ten proces jest dalej opisany w tym artykuł . Badanie kliniczne przeprowadza się przez pewien okres czasu. A następnie obserwuje się częstość występowania efektów ubocznych, używając semantyki opisanej powyżej. Statystycy zajmują się rzeczywistymi dokładnymi liczbami i nie są usatysfakcjonowani stosując kategorie narracyjne zamiast obliczeń.

Następnie statystycy porównają częstotliwość występowania efektów ubocznych pomiędzy grupą kontrolną i grupą testową. Zwracają też dużą uwagę na przypadki, w których efekty uboczne grupy testowej są znacznie większe niż w grupie kontrolnej. I mierzą, czy ta różnica jest prawdziwa, a nie wynika tylko z przypadkowości. Ta ostatnia (prawdopodobieństwo, że pojawienie się jest tylko przypadkowe) jest uchwycone w prawdopodobieństwie zwanym wartością p. Jeśli ta wartość p jest mniejsza niż 0,05, efekt uboczny jest uważany za statystycznie istotny (i większy niż w przypadku placebo).

W Stanach Zjednoczonych wymienione badania kliniczne są przedkładane do oceny i zatwierdzenia lub odrzucenia do Federalnej Administracji Leków (FDA). W Niemczech takie badania kliniczne są przedkładane do Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte BfArM .

Jeśli są Państwo zainteresowani tematem, na stronie internetowej BfArM znajdują się najprawdopodobniej bardzo interesujące informacje.

Aby odpowiedzieć na to pytanie, myślę, że lepiej byłoby wiedzieć, jak narkotyk trafia na rynek. Istnieje szereg badań przeprowadzonych na leku przed jego zatwierdzeniem do użytku ogólnego/komercyjnego. Są to

1. In-vitro badania
2. Badania na zwierzętach

3. Faza 1

4. Faza 2

5. Faza 3

In-vitro i badania na zwierzętach są przeprowadzane w celu oceny mechanizmu i skuteczności danego leku, podczas gdy fazy 1, 2 i 3 określają (lub raczej szacują) skuteczność i niepożądane działania leku w badaniach klinicznych prowadzonych na rzeczywistych pacjentach/wolontariuszach o rosnącej liczebności próby. Ścieżki fazy 3 są największymi i zazwyczaj ostatnimi ścieżkami przed zatwierdzeniem leku do rutynowych badań klinicznych. Wielkość próbki w tych ścieżkach różni się znacznie w zależności od częstości występowania i charakteru choroby, dla której lek jest opracowywany. Na przykład, około 15000 dzieci zostało włączonych do 3. etapu nowej, obecnie rozważanej szczepionki przeciwko malarii. W przypadku takich chorób, jak rak, wielkość próby jest prawdopodobnie mniejsza. W większości przypadków wielkość próby w tych ścieżkach jest niewystarczająca do wychwycenia wszystkich możliwych niepożądanych działań leku. To jednak ujawni te powszechne. Aby przeciwdziałać problemowi stosunkowo rzadkich działań niepożądanych, stosowany jest inny rodzaj szlaku, często nazywany fazą 4 lub nadzorem po wprowadzeniu do obrotu, w którym lekarze zgłaszają wszelkie dotychczas nieznane działania niepożądane leku do organów regulacyjnych po zatwierdzeniu leku do użytku komercyjnego. Jeśli te działania niepożądane zostaną uznane za poważne, lek może zostać wycofany z rynku i objęty zakazem dalszego stosowania (jak miało to miejsce w przypadku Rofecoxibu i kilku innych leków). Mam nadzieję, że pomoże to Państwu choć trochę zrozumieć to pojęcie.